Zakładanie własnej firmy to nie tylko ekscytująca perspektywa, ale także wyzwanie, które wymaga solidnego przygotowania. Wielu przedsiębiorców popełnia błędy, których można było uniknąć, gdyby wcześniej zadali sobie właściwe pytania. O tym jak tworzyć własny biznes mówi Beata Drzazga – założycielka firmy Betamed S.A.

W jakiej sytuacji powinniśmy założyć firmę, a w jakiej lepiej tego nie robić?

Założenie firmy nie powinno być celem samym w sobie, lecz odpowiedzią na konkretną potrzebę rynkową. Najlepszym momentem jest sytuacja, w której wyraźnie widać, że jesteśmy w stanie wyjść na przeciw potrzebom nabywców oraz mamy możliwość dostarczenia wartości w sposób lepszy niż robi to obecna konkurencja. A więc przedsiębiorczość nie polega na sprzedaży przypadkowego produktu czy usługi, lecz na tworzeniu modelu biznesowego, który odpowiada na rzeczywiste oczekiwania i jest w stanie funkcjonować w rentowny sposób.

Inaczej mówiąc, konieczne jest znalezienie wyraźnego problemu, który można skutecznie rozwiązać. Przedsiębiorczość ma sens, gdy istnieje grupa odbiorców skłonnych zapłacić za proponowaną wartość. Jeśli taka grupa nie została jeszcze precyzyjnie określona, otwieranie firmy może prowadzić do szybkiego wyczerpania zasobów i frustracji związanej z brakiem popytu.

Nie każdy pomysł nadaje się do przekształcenia w biznes. Istnieją rozwiązania, które wydają się innowacyjne, ale nie znajdują wystarczającej liczby nabywców. Istnieją też rynki, które choć wydają się perspektywiczne, są już nasycone i nie pozostawiają przestrzeni dla nowych graczy, którzy nie mają przewagi kapitałowej. W takich przypadkach założenie firmy może okazać się nieopłacalne. Dlatego doświadczeni przedsiębiorcy bardzo często testują innowacyjne koncepcje na mniejszą skalę, na przykład poprzez sprzedaż pilotażową czy testy z udziałem potencjalnych klientów.

W takim razie jak tworzyć skuteczne modele biznesowe?

Nawet najbardziej innowacyjny produkt nie przetrwa na rynku, jeśli nie zostanie osadzony w realiach ekonomicznych. Chodzi nie tylko to, co firma oferuje, ale również o sposób, w jaki dostarcza wartość i monetyzuje swoje działania.

Pierwszym krokiem w budowie modelu biznesowego jest określenie, dla kogo tworzona jest wartość. Nie chodzi wyłącznie o wybór segmentu klientów, ale również o zrozumienie ich potrzeb, oczekiwań oraz tego jak i ile są gotowi zapłacić za rozwiązanie konkretnego problemu. Dopiero na tej podstawie można zaprojektować sposób dostarczania produktu lub usługi oraz mechanizmy generowania przychodów.

Istnieje wiele sposobów zarabiania w biznesie. Model oparty na sprzedaży bezpośredniej to klasyczne podejście, które sprawdza się w przypadku dóbr fizycznych i usług świadczonych jednorazowo. Alternatywą jest model subskrypcyjny, w którym klient płaci regularnie za dostęp do określonej wartości, co zapewnia przewidywalność przychodów i lojalność odbiorców. Niektóre firmy stosują model freemium, oferując podstawową wersję usługi za darmo i pobierając opłaty za funkcje premium. Inne zarabiają na pośrednictwie, np. łącząc sprzedawców z kupującymi i pobierając prowizję.

Oprócz przychodów kluczowe są również koszty. Koszty stałe, takie jak wynajem pomieszczeń, pensje czy infrastruktura IT, wpływają na próg rentowności. Z kolei koszty zmienne rosną wraz ze skalą działalności. Młodzi przedsiębiorcy mogą być pewni tego, że w tym aspekcie czeka na nich mnóstwo niespodzianek.

Dobry model biznesowy musi też zawierać przemyślaną strategię skalowania. Należy określić w jaki sposób firma będzie mogła rosnąć bez utraty rentowności. Czasami oznacza to automatyzację procesów, w innych przypadkach zmianę segmentu klientów lub dostosowanie struktury kosztów. Model biznesowy powinien być elastyczny i podlegać ciągłej weryfikacji. Rynek zmienia się dynamicznie, a założenia, które wydają się słuszne na początku, mogą wymagać korekty w obliczu rzeczywistych danych. Z tego powodu firmy, które regularnie analizują swoje modele biznesowe i dostosowują je do warunków rynkowych, mają większe szanse na długoterminowy sukces.

Jakie najważniejsze umiejętności są potrzebne do skutecznego prowadzenia biznesu?

Przedsiębiorca nie może i nie musi być ekspertem w każdej dziedzinie, ale powinien posiadać kompetencje umożliwiające podejmowanie trafnych decyzji, delegowanie zadań i dostosowywanie się do zmieniających się warunków rynkowych. Menedżer powinien umieć zarządzać zarówno zespołem, jak i procesami, a więc budować struktury organizacyjne, określać priorytety i egzekwować realizację celów. Niezbędne jest także rozumienie dynamiki zespołu, motywowanie pracowników oraz umiejętność zarządzania konfliktami. Bez tych kompetencji firma może borykać się z chaosem operacyjnym i wysoką rotacją pracowników.

Niezależnie od branży, każdy biznes opiera się na pozyskiwaniu klientów i generowaniu przychodów. Dlatego przedsiębiorca powinien rozumieć potrzeby odbiorców, umieć prezentować wartość swojej oferty i skutecznie negocjować warunki współpracy. Kolejna kluczowa sprawa to umiejętności negocjacyjne. Negocjacje nie polegają na osiągnięciu jednostronnej przewagi, ale na tworzeniu sytuacji, w której obie strony zyskują. Umiejętność wypracowywania korzystnych warunków współpracy pozwala optymalizować koszty, zwiększać rentowność i budować trwałe relacje biznesowe. Niezbędne jest też zrozumienie mechanizmów zarządzania budżetem, przepływami pieniężnymi i rentownością. Zdolność do oceny, czy firma faktycznie zarabia, jakie koszty można ograniczyć oraz jak efektywnie inwestować środki, jest kluczowa dla stabilności finansowej przedsiębiorstwa.

Długoterminowy rozwój biznesu wymaga także zdolności adaptacyjnych i strategicznego myślenia. Rynek zmienia się dynamicznie, dlatego przedsiębiorca powinien być elastyczny i otwarty na wprowadzanie nowych rozwiązań. Długofalowe planowanie, umiejętność dostrzegania trendów i przewidywania potencjalnych zagrożeń pozwala uniknąć sytuacji, w której firma traci swoją pozycję konkurencyjną.

Prowadzenie firmy wymaga więc połączenia kompetencji twardych, takich jak analiza finansowa i sprzedaż, z umiejętnościami miękkimi, takimi jak przywództwo, negocjacje czy komunikacja. Sukces zależy od zdolności do łączenia tych elementów w spójną całość i umiejętności ciągłego doskonalenia swoich kompetencji.

W jaki sposób skutecznie pozyskiwać środki na działalność? Czy tutaj też istnieje miejsce na innowacje?

Sposób, w jaki przedsiębiorstwo zabezpiecza środki na start i skalowanie działalności, determinuje jego elastyczność operacyjną, strukturę kosztów oraz stopień zależności od czynników zewnętrznych. Niezależnie od wybranej formy, finansowanie musi być narzędziem realizacji strategii, a nie źródłem ograniczeń.

Jednym z najczęstszych błędów popełnianych przez przedsiębiorców jest nadmierne uzależnienie się od kapitału zewnętrznego bez jasno określonego modelu monetyzacji. Firmy, które koncentrują się na szybkim wzroście finansowanym przez inwestorów, mogą znaleźć się w sytuacji, w której ich rozwój przestaje być wynikiem rzeczywistego popytu, a zaczyna odpowiadać na oczekiwania rynku kapitałowego. W konsekwencji strategia firmy ulega deformacji – zamiast optymalizacji struktury kosztów i stopniowego budowania wartości, priorytetem staje się pozyskiwanie kolejnych rund finansowania. Takie podejście zwiększa presję na osiąganie krótkoterminowych wyników kosztem długoterminowej stabilności.

Alternatywą dla kapitału inwestycyjnego może być finansowanie organiczne, które opiera się na generowaniu środków poprzez działalność operacyjną. W praktyce oznacza to budowanie modelu biznesowego, który pozwala na samofinansowanie rozwoju, na przykład poprzez szybkie osiągnięcie dodatnich przepływów pieniężnych lub przychody z usług towarzyszących. Innowacyjne podejścia do finansowania mogą również obejmować dywersyfikację źródeł kapitału w sposób minimalizujący ryzyko utraty kontroli nad firmą. Wykorzystanie finansowania w postaci kredytów, leasingu czy faktoringu pozwala na zachowanie pełnej niezależności właścicielskiej, choć wiąże się z koniecznością zarządzania płynnością finansową w sposób bardziej restrykcyjny.

Najważniejszą kwestią pozostaje jednak dopasowanie struktury finansowania do realnych potrzeb przedsiębiorstwa. Firma, która planuje stabilny, organiczny wzrost, powinna dążyć do minimalizowania kosztów kapitału i utrzymywania kontroli nad kierunkiem rozwoju. Przedsiębiorstwo nastawione na skalowanie i dynamiczną ekspansję może rozważyć bardziej agresywne formy finansowania, ale z pełną świadomością ich konsekwencji. W obu przypadkach kluczowe jest, by finansowanie było środkiem do realizacji strategii biznesowej, a nie celem samym w sobie.

Na sukces firmy może wpływać ogromna ilość czynników, a jak już Pani wspomniała, przedsiębiorca nie może być ekspertem od wszystkiego. Jak się przygotować na różne niespodzianki, jakie szykuje nam otoczenie biznesowe?

Zarządzanie ryzykiem w biznesie nie polega na eliminacji niepewności, lecz na jej świadomym kontrolowaniu. Każda działalność gospodarcza jest obarczona różnymi rodzajami ryzyka – rynkowym, operacyjnym, finansowym czy regulacyjnym. Skuteczny przedsiębiorca nie koncentruje się jedynie na bieżących problemach, ale buduje mechanizmy umożliwiające szybkie reagowanie na nieoczekiwane zdarzenia. W tym kontekście kluczowe znaczenie ma strategia zarządzania ryzykiem oraz plan awaryjny, który pozwala na ochronę stabilności firmy w sytuacjach kryzysowych.

Pierwszym krokiem w budowaniu odporności biznesowej jest identyfikacja kluczowych zagrożeń. Ryzyko może wynikać z czynników wewnętrznych, takich jak niewłaściwa struktura kosztów, błędne założenia modelu biznesowego czy problemy z efektywnością operacyjną, ale także z czynników zewnętrznych – zmieniającej się sytuacji rynkowej, nowych regulacji prawnych czy działań konkurencji. Każde z tych zagrożeń wymaga innego podejścia, jednak wspólnym elementem zarządzania ryzykiem jest planowanie alternatywnych scenariuszy działania.

Jednym z najczęstszych błędów popełnianych przez przedsiębiorców jest brak przygotowania na sytuację, w której początkowy model biznesowy okazuje się nieskuteczny. Zakładanie, że produkt lub usługa od razu znajdzie odbiorców, prowadzi do szybkiego wyczerpania zasobów, jeśli rynek nie reaguje zgodnie z oczekiwaniami. Dlatego już na etapie projektowania działalności warto określić potencjalne modyfikacje oferty, kanałów dystrybucji lub sposobu monetyzacji, które mogą zwiększyć szanse na dopasowanie do realnych potrzeb klientów.

Szczególnie istotnym obszarem jest także zarządzanie ryzykiem finansowym. Utrata kluczowego klienta, nieoczekiwane zmiany kosztów operacyjnych czy problemy z płynnością mogą w krótkim czasie zagrozić stabilności firmy. Dlatego przedsiębiorcy powinni dążyć do dywersyfikacji źródeł przychodów oraz ograniczenia uzależnienia od pojedynczych kontraktów czy rynków. Kluczowe znaczenie ma również utrzymywanie odpowiedniego poziomu rezerw finansowych, które pozwalają na przetrwanie okresów spowolnienia bez konieczności podejmowania decyzji pod presją braku środków.

Plan awaryjny powinien obejmować zarówno krótkoterminowe mechanizmy stabilizacyjne, jak i długoterminowe strategie adaptacyjne. W przypadku kryzysu płynnościowego mogą to być negocjacje z dostawcami w celu wydłużenia terminów płatności, restrukturyzacja kosztów lub poszukiwanie alternatywnych źródeł finansowania. Jeśli zagrożenie wynika z utraty konkurencyjności, konieczne może być przedefiniowanie propozycji wartości i poszukiwanie nowych segmentów klientów.

Odporność na ryzyko jest nie tylko wynikiem skutecznego planowania, ale także elastyczności w podejmowaniu decyzji. Przedsiębiorstwa, które regularnie analizują zmieniające się warunki rynkowe, testują różne scenariusze działania i są gotowe do szybkiej adaptacji, mają znacznie większe szanse na długoterminowy sukces. Planowanie awaryjne nie polega więc na przewidywaniu każdego możliwego zagrożenia, lecz na budowaniu zdolności do reagowania na zmiany w sposób przemyślany i spójny z celami strategicznymi firmy.

Jakie źródła wiedzy i wsparcia są najcenniejsze dla początkujących przedsiębiorców?

Skuteczne prowadzenie biznesu wymaga nie tylko kapitału i strategii, ale przede wszystkim umiejętności szybkiego przyswajania wiedzy i dostosowywania się do zmieniającego się otoczenia. Przedsiębiorcy, którzy świadomie budują swoje kompetencje i otaczają się odpowiednimi doradcami, mają większe szanse na uniknięcie kosztownych błędów i skuteczniejsze zarządzanie swoją firmą. Kluczowe jest zatem korzystanie z różnorodnych źródeł wiedzy i wsparcia, które pozwalają na rozwój zarówno umiejętności analitycznych, jak i praktycznych.

Jednym z podstawowych źródeł wiedzy jest literatura biznesowa, która pozwala zrozumieć mechanizmy rynkowe, strategie zarządzania oraz kluczowe zasady budowania organizacji. Klasyczne pozycje, takie jak „The Lean Startup” Erica Riesa, „Zero to One” Petera Thiela czy „Rework” Jasona Frieda, pomagają w wypracowaniu efektywnego podejścia do prowadzenia biznesu i unikania typowych błędów popełnianych przez młodych przedsiębiorców. Warto również sięgnąć po „Kto zabrał mój ser?” Spencera Johnsona, książkę, która w metaforyczny sposób pokazuje, jak radzić sobie ze zmianami i niepewnością w biznesie. Wiedza teoretyczna to jednak dopiero pierwszy krok – kluczowe jest jej wdrażanie w praktyce i dostosowywanie do specyfiki własnej działalności.

Nieocenionym wsparciem są mentoring i networking, które pozwalają na zdobywanie wiedzy w sposób bardziej interaktywny i dostosowany do indywidualnych potrzeb przedsiębiorcy. Korzystanie z doświadczenia mentorów umożliwia szybsze rozwiązywanie problemów, których nie da się przewidzieć na podstawie samej literatury. Programy mentoringowe organizowane przez inkubatory przedsiębiorczości, akceleratory startupów czy organizacje biznesowe pozwalają nawiązać kontakt z doświadczonymi liderami branży, którzy mogą pomóc w wypracowaniu skutecznych strategii i uniknięciu najczęstszych pułapek biznesowych. Społeczności biznesowe i grupy networkingowe umożliwiają wymianę doświadczeń i wzajemne wsparcie. Konferencje, meetupy, a także zamknięte grupy mastermind pomagają przedsiębiorcom rozwijać kontakty i zdobywać praktyczną wiedzę w sposób bardziej dynamiczny niż tradycyjne formy edukacji. Dzięki takim inicjatywom można lepiej zrozumieć aktualne trendy rynkowe i dowiedzieć się, jakie strategie sprawdzają się w realnych warunkach biznesowych.

Dostęp do wiedzy i wsparcia jest dziś łatwiejszy niż kiedykolwiek, ale kluczowe jest umiejętne selekcjonowanie informacji i koncentrowanie się na tych, które mają realne przełożenie na prowadzenie biznesu. Najlepszym podejściem jest łączenie różnych form edukacji – od literatury i kursów, przez mentoring i programy akceleracyjne, aż po aktywny networking w społecznościach biznesowych. Świadome korzystanie z tych zasobów pozwala na dynamiczny rozwój kompetencji i zwiększa szanse na długoterminowy sukces w biznesie.

Rozmawiał Mateusz Banaszak
Źródło: Manager Report